Snelle actie geboden
Afgelopen dagen is er in liftenland een snelle actie uitgezet door de liftbedrijven. In ieder geval in Nederland. Dit naar aanleiding van de summiere doch duidelijke informatie over de oorzaak van het ongeval met een lift in Rotterdam in 2017 met dodelijke afloop, waar ik in februari 2019 al over berichtte. Mijns inziens wordt er serieus mee omgesprongen door belanghebbende partijen met de primaire veiligheid van mensen. Er is een goede en snelle structurele communicatie op gang gekomen die het algemene veiligheidsbelang van liften in Nederland dient. Dit is nog niet eerder zo geweest via andere geëigende wegen en vermoedelijk veroorzaakt door de hoge urgentie. Daar waar er risico’s waren, zijn deze reeds in beeld, geminimaliseerd of geëlimineerd door liften te controleren en eventueel stil te zetten tot nader orde. Dat is voor gebruikers zeer vervelend en ik betreur het dat dit nu zo plotseling is ontstaan. De consequenties zijn nog onoverzichtelijk. Wel is duidelijk dat het er iedereen aan is gelegen dat liften veilig moeten zijn en voor gebruikers met name.
Toeleveranciers liftindustrie
Vanuit de toeleverancier Ziehl-Abegg in Duitsland die wereldwijd liftaandrijvingen levert aan in dit geval ook de Nederlandse liftindustrie is er een instructie gekomen om de specifieke wormwieloverbrengingen van het merk Sautter (voormalig toeleverancier van Ziehl-Abegg) te controleren op correcte montage. Gebleken is dat er meerdere meldingen zijn van loszittende bouten en in één geval bij mij tot nu toe bekend met een afgebroken bout door het aandraaien van de moer om te controleren of deze vast zat.
Dit laatste voorval is geconstateerd bij één van onze klanten. Het gaat hier om een aandrijving type ZAS2 (SWG2). Een type groter dan toegepast voor de meeste standaard (1000 kg/13pers.) personenliften. Dit type is hetzelfde type aandrijving dat werd toegepast op de lift aan de Boompjes te Rotterdam waar in 2017 helaas twee mensen door zijn verongelukt. Vorig jaar was er voor mij in maart een specifieke aanleiding om een WOB-verzoek (Wet op openbaarheid van bestuur) te doen bij het ministerie van Sociale Zaken over de oorzaak van het ongeval omdat geen van de belanghebbende partijen werd geïnformeerd over de oorzaak van het technisch falen van de lift. Ook Ziehl-Abegg werd hier niet over geïnformeerd door de Inspectie SZW is mij verteld. Omdat dit nog steeds in onderzoek was en is bij het Openbaar Ministerie. Er loopt bij het OM nog steeds een strafzaak. Het WOB verzoek heb ik gisteren bij herhaling bekrachtigd.
Openbaarheid of onder de pet
Uiteindelijk door meer druk uit te oefenen in het najaar van 2018 is mij eerst toegezegd dat er een Rapid Alert (Europese waarschuwing over kwaliteit van producten) zou worden uitgebracht. Toch heeft na herhaaldelijk contact en vragen waar de berichtgeving bleef, het ministerie besloten slechts een brief van een constatering van de defecte onderdelen van de betreffende lift te publiceren. Zie de foto met toelichting op waar de kern van het probleem zit. Daarna is er in liftenland een en ander op gang gekomen. Er zijn daarop vragen gesteld aan Ziehl-Abegg door zowel de VLR (Nederlandse vereniging voor liften en roltrappen, als onderdeel van de brancheorganisatie FME) als door de brancheorganisatie van de Koninklijke Metaalunie, de NLB (Nederlandse Lifttechnische Bedrijven). Klik hier voor de publicatie van de VLR.
Bij het vernemen van de berichtgeving van het ministerie van SZW over het defect aan de aandrijving van de lift van het ongeval hebben we als Péron Liftadvies verantwoording genomen door direct een controle actie in februari 2019 te ondernemen. We hebben dat gedaan bij de liften van klanten waarvan we bekend zijn met het type aandrijving dat is toegepast op hun lift dan wel in samenspraak de actie verzocht aan het betreffende liftbedrijf uit te voeren. Daar waar wij zelf direct een visuele controle hebben gedaan ontdekten we nog geen afwijkingen. Dit hebben we gedaan door een gelijke werkwijze als de werkinstructie van Ziehl-Abegg.
Dat bouten en moeren niet aangedraaid kunnen worden is geen verklaring dat er geen schade of defect kan ontstaan aan de boutverbindingen van de wormwieloverbrenging. Doch kan er wel mee worden gesteld dat er geen directe aanleiding was en is om de liftinstallatie stil te zetten voor nadere controle. Deze worden nog altijd conform de thans geldende wetgeving gecontroleerd volgens de van toepassing zijnde keuringsschema’s door een NL-Conformiteitsbeoordelingsinstantie.
Het is verstandig om in die gevallen waar geen veiligheidscomponent is toegepast voor ongecontroleerde bewegingen in de opwaartse richting dit alsnog aan te brengen. Dit ondanks dat dit volgens regelgeving nog steeds is toegestaan om dat niet te doen. Dit kan in overleg met een redelijke termijn worden ingepland. Uiteraard is de keuze aan de opdrachtgever cq. eigenaar van de lift.
Afgelopen week is er een brief met een waarschuwing van Ziehl-Abegg verstuurd aan alle liftbedrijven die liftaandrijvingen hebben afgenomen van het type wat nu als niet voldoende betrouwbaar kan worden bestempeld. In die zin, indien blijkt dat er bij controle slechts één bout en moer niet correct vastzit dan is het noodzakelijk om de lift uit te zetten tot nader orde. Ziehl-Abegg is al van diverse onjuistheden op de hoogte gesteld. De branche wacht op een nadere instructie dan wel actie vanuit Ziehl-Abegg.
Maatregelen
Nog niet bekend is of er met bijvoorbeeld een vervanging van bouten en moeren de lift al dan niet voorlopig weer in bedrijf kan worden gesteld. Gezien de informatie die we nu hebben is het onverantwoord om een lift zelf, als eigenaar of deskundige weer in bedrijf te zetten als bekend is dat de moeren niet gelijkmatig vastzitten. De oorzaak is niet duidelijk. We kunnen het meest logische scenario bedenken wat de oorzaak is doch is er naar ik verwacht nog geen expliciete controle gedaan of de constructie van de aandrijving correct is berekend en ontworpen en vervolgens dito is uitgevoerd. Daardoor moeten we vooralsnog het type aandrijvingen als onvoldoende betrouwbaar achten voor langere termijn. Of er op korte termijn aanleiding zal zijn om de liften alsnog uit te zetten waarbij is gebleken bij controle dat de bouten correct vastzitten is even afwachten. Het ligt niet voor de hand dat er dan een direct gevaar is.
Vang in opwaartse richting
Binnen de norm die voor liften, gebouwd voor juli 1997, geldt dat er geen voorziening ter voorkoming van ongecontroleerde beweging in de opwaartse richting hoeft te worden toegepast bij een renovatie. In veel gevallen was er geen aanleiding om zo’n opwaartse vang toe te passen. Naar nu blijkt is het risico op defecte verbindingen in een vertragingskast van een fabrikant die in het verleden als hoog kwalitatief en betrouwbaar werd geacht een verrassing die niemand had verwacht.
Onder de pet
Klaarblijkelijk kunnen we nu concluderen dat het voorval in 2017 geen incident kan worden genoemd. Dat er door het Openbaar Ministerie geen oorzaak informatie naar buiten is gebracht direct na het incident in 2017 is merkwaardig. Hiermee blijkt in de praktijk dat er wel degelijk ernstige risico’s zijn die er toe hadden kunnen leiden tot nieuwe ernstige ongevallen met dodelijke afloop.
Actief communiceren
Gelukkig zijn nagenoeg alle belanghebbende partijen in korte tijd op de hoogte gebracht en hebben veel partijen reeds van bekende installaties alle controles uitgevoerd. Er zijn op meer plaatsen liften stilgezet ter voorkoming van het nemen van onverantwoorde risico’s op ernstige ongevallen.
Uit hoofde van onze bedrijfsfilosofie en de gesprekken en bericht-wisselingen die ik vandaag en gisteren heb gevoerd met verschillende partijen heb ik gemeend deze redelijk uitgebreide en technische informatie samen te moeten stellen. Indien dit juist extra vragen oproept dan verneem ik dat graag. Wanneer er aanleiding is om u nader te informeren over specifieke installaties dan kunt bij ons terecht.
U kunt ervan uitgaan dat het onze volle aandacht heeft en hoop dat het u geruststelt dat u de juiste verantwoording heeft genomen, kan nemen en over voldoende informatie beschikt om vragen van uw klanten en of liftgebruikers kunt beantwoorden. Ik vertrouw er op u hiermee voorlopig voldoende en correct te hebben geïnformeerd.
Met vriendelijke groet, Péron van Stralen
